Vì kích thước nhỏ nên vấn đề an toàn của các dụng cụ cầm tay và dụng cụ chạy điện không được chú trọng trên công trường thi công. Do mức sống ngày càng hiện đại, nhiều chủ nhà cũng muốn mua dụng cụ cầm tay và dụng cụ chạy điện để tự mình dùng vào những công việc tân trang hoặc nâng cấp nhà cửa, trang trại, nghĩ rằng cứ mua là dùng, bỏ qua những quy tắc an toàn.
Khi sử dụng dụng cụ cầm tay và dụng cụ chạy điện có thể gặp những nguy cơ sau:
- Vật thể hoặc chất lỏng ăn mòn va đập vào người
- Bụi, hơi, sương và khí có hại
- Dây điện sờn hoặc có hỏng hóc khác, và tiếp đất không đúng cách.
-
Găng tay chống cắt Quy tắc an toàn cơ bản về dụng cụ
- Bảo dưỡng thường xuyên.
- Dùng dụng cụ theo đúng chức năng.
- Kiểm tra dụng cụ trước khi sử dung.
- Dùng phương tiện bảo hộ lao động như: kính bảo vệ mắt, găng tay chống cắt, tạp dề bảo vệ.
- Đảm bảo có đủ che chắn cho các bộ phận chuyển động như khi còn mới.
Dụng cụ cầm tay
Phải tuân thủ những quy tắc an toàn sau:
- Dùng dụng cụ đúng chủng loại và được bảo dưỡng trong tình trạng tốt. Đặc biệt, dùng cờ lê phù hợp với kích thước đai ốc cần vặn siết.
Không dùng dụng cụ hỏng hóc: cờ lê có răng bị sờn; đục và nêm có đầu loe; dụng cụ có cán lỏng lẻo, nứt, vỡ, hoặc cán có băng dán, keo dán.- Không dùng dụng cụ sai mục đích, ví dụ: dùng cái nêm để làm khít cờ lê; dùng tuốc-nơ-vít để đục.
Không dùng dụng cụ hoặc vật liệu trên dụng cụ khác với thiết kế ban đầu, ví dụ: búa có cán bằng kim loại; tuốc-nơ-vít và dao có phần kim loại kéo dài qua cán; dùng ống để nối dài tay cầm cờ lê nhằm tăng thêm lực siết; ngàm cờ lê bị mài để tăng cỡ ngàm.- Không ném dụng cụ từ nơi này qua nơi khác hoặc từ người này qua người khác. Để đưa dụng cụ lên xuống theo chiều cao, đặt dụng cụ vào giỏ hoặc treo chắc chắn vào dây rồi kéo lên.
- Không để dụng cụ vương vãi nơi có thể gây vấp ngã, không bao giờ để dụng cụ vương vãi trên sàn ở trên cao.
- Dùng dụng cụ kẹp thay cho bàn tay để giữ chặt đục, mũi khoan, dụng cụ đột lỗ, cọc tiếp đất, hoặc ống cho một công nhân khác đập lên.
- Lưu trữ và cầm nắm cẩn thận dụng cụ bén nhọn để tránh gây thương tích hoặc hư hại; không được để trong túi quần, túi áo.
- Khi dùng tuốc-nơ-vít và cờ lê, tránh uốn, vặn vẹo, làm căng cổ tay trong thời gian dài. Giữ cổ tay ở tư thế tự nhiên hoặc duỗi thẳng.
Không kéo cờ lê ở góc chéo so với mặt nằm ngang của đinh ốc.- Khi làm việc trên hoặc bên trên khung sườn, dùng tấm vải bạt hoặc tấm che thích hợp để phủ khung, nhằm tránh dụng cụ hoặc linh kiện rơi từ trên cao xuống. Hoặc đặt rào chắn bên dưới.
- Cất các loại dụng cụ như cưa, đục gỗ, dao hoặc rìu trong bộ phận che chắn hoặc trong hộp dụng cụ đặc biệt.
Dụng cụ cầm tay chạy điện
Phải tuân thủ những quy tắc an toàn chủ chốt sau (cũng có quy tắc bảo vệ nhiều tầng, một tầng hỏng thì còn có tầng kia).
Để tránh tai nạn điện giật, dụng cụ chạy điện phải:
- Có đầu cắm ba chấu để cắm vào ổ cắm ba lỗ. Dây có hai dây dẫn điện và một dây tiếp đất. Mỗi khi dùng adapter cho ổ cắm hai lỗ, nối chấu thứ ba vào đường tiếp đất. Không bao giờ được cắt bỏ chấu thứ ba. Nếu dùng đầu căm hai lỗ thì nguồn điện phải được tiếp đất.
Được cách điện hai lớp (double-insulated). Loại dụng cụ này giúp bảo vệ chống tai nạn điện giật mà không cần dây thứ ba tiếp đất. Loại dụng cụ cách điện hai lớp có một lớp trong cách điện hoàn toàn với lớp ngoài.
- Dùng công tắc áp suất liên tục (ngắt nguồn điện khi bỏ tay ra) cho cưa đĩa (circular saw), cưa xích (chain saw), máy mài, máy khoan điện cầm tay
- Dùng công tắc Bật-Tắt cho bào xoi, máy là phẳng, máy xén tấm mỏng, máy hớt, cưa nhỏ kéo tới lui, máy kẹp, cưa lưỡi hẹp
- Kiểm tra dụng cụ trước khi dùng để biết chắc đã được bảo dưỡng tốt và còn đủ các cấu kiện an toàn kể cả bộ che chắn. Xem xét toàn bộ dây điện và các cấu phần để tìm ra vết nứt, dây điện hở, hoặc hỏng hóc khác.
- Tuân thủ chỉ dẫn của nhà sản xuất về vận hành và bảo dưỡng.
- Không làm việc trên thang di động; phải làm việc trên giàn giáo vững chắc có lan can bảo vệ.
- Người vận hành phải cẩn thận để bàn tay đúng vị trí khi dùng máy cưa, máy đục hoặc máy mài nhằm tránh thương tích cho tay.
- Giữ tất cả dụng cụ trong tình trạng tốt, chỉ sửa chữa khi biết chắc cách làm và khi đã ngắt nguồn điện.
- Không vận hành dụng cụ chạy điện khi có mối nguy do hơi, khí hoặc bụi dễ cháy, chờ cho đến khi kiểm soát được mối nguy.
- Gìn giữ trong tình trạng tốt tất cả các che chắn và khóa an toàn đi với dụng cụ.
- Không mặc trang phục luộm thuộm khi vận hành dụng cụ và thiết bị chạy điện. Không được để tóc dài bên ngoài mũ bảo hộ.
- Không dùng dây điện nối vào dụng cụ để vận chuyển, treo, nâng hoặc hạ dụng cụ.
- Không để dây điện nhúng vào nước.
- Không được biến cải dụng cụ.
- Lưu trữ dụng cụ nơi khô ráo.
- Không dùng dụng cụ ở khu vực ẩm ướt trừ khi được cán bộ kỹ thuật chấp thuận.
- Soi sáng đầy đủ khu vực làm việc.
- Đảm bảo dây điện không gây vấp ngã.
- Ít nhất 6 tháng một lần thử dụng cụ điện cầm tay và phụ tùng thiết bị đi kèm: biến áp, thiết bị đổi tần, thiết bị cắt điện bảo vệ, dây nguồn…). Đo điện trở cách điện đảm bảo không nhỏ hơn 2 MΩ, và kiểm tra mạch bảo vệ.
- Mỗi dụng cụ điện cầm tay phải có sổ theo dõi riêng. Người có trách nhiệm bảo quản và sửa chữa dụng cụ phải ghi chép kết quả việc kiểm tra định kỳ, bảo dưỡng và sửa chữa dụng cụ.
Dụng cụ bắn đinh
- Không sử dụng dụng cụ ở khu vực có chất dễ cháy.
- Kiểm tra dụng cụ trước khi dùng: dụng cụ phải sạch; các bộ phận chuyển động vận hành tự do; nòng không có vật cản, có che chắn và còn đủ các phụ kiện.
- Chỉ ngay trước khi dùng mới nạp đinh
- Không để dụng cụ không có ai trông coi
- Giữ tay tránh xa đầu nòng
- Không bao giờ hướng dụng cụ đến người khác
- Lưu trữ dụng cụ không nạp đinh trong một hộp có khóa
An toàn với đá mài
Việc sử dụng đá mài không đúng cách thường gây tai nạn dẫn đến thương tích hoặc thiệt hại vật chất. Những mối nguy là:
1) Đá mài vỡ, vụn kim loại và hạt đá mài bắn tung ra do:
- đá mài có khuyết tật
- tốc độ quay vượt mức cho phép
- lắp đặt không đúng
- thao tác không đúng
Khi đá mài vỡ, tai nạn có thể thảm khốc: đá mài có thể cắt qua xương mặt hoặc xương sọ của nạn nhân.
2) Chạm vào đá mài đang quay.
3) Thương tật ở mắt do vụn kim loại và hạt đá mài bắn phải.
Hướng dẫn an toàn được trình bày dưới đây.
- Dùng đá mài chính hãng của nhà sản xuất đáng tin cậy; tránh dùng đá mài không rõ xuất xứ. Loại bỏ đá mài hư hỏng ở rìa, bị thủng lổ…
Tất cả dụng cụ mài, cũng như đầu trục chính nhô ra ngoài và các chi tiết kẹp khác, phải được che chắn bảo vệ. Vỏ che chắn bảo vệ phải được bắt chặt trên thân máy. Thiếu che chắn có thể gây tai nạn thảm khốc.- Công nhân sử dụng máy mài được huấn luyện đầy đủ về nghiệp vụ mài và được huấn luyện 30 giờ về an toàn.
- Mang găng tay chống cắt, không mang găng tay có sợi vì sợi có thể bị cuốn vào đá mài.
- Khu vực làm việc cần an toàn: ngăn nắp, đủ ánh sáng, được thông gió, không có chất cháy nổ.
- Điện áp chiếu sáng cục bộ nhỏ hơn 36 volt.
- Đá mài chính hãng mang những thông tin về điều kiện vận hành mà mà người vận hành phải có trình độ đọc và hiểu để làm theo.
- Công nhân không được tự lắp đặt đá mài nếu không có chuyên môn thích hợp theo chỉ dẫn của nhà sản xuất.
- Đảm bảo nền nơi khu vực làm việc trong tình trạng tốt, không có vật chướng ngại, không trơn trượt.
- Giữ đá mài khô ráo, tránh nhiệt độ quá nóng hoặc quá lạnh, không tiếp xúc với dầu hoặc độ ẩm. Khi không sử dụng, trữ đá mài trong giá hoặc hộp thích hợp.
- Chọn kích thước đá mài thích hợp với công việc. Dùng đá mài không đúng theo thiết kế sẽ gây nguy hiểm. Đá mài vỡ tung trong khi quay có thể gây nguy hiểm cho người đứng cùng chiều.
- Không dùng đá mài có khuyết tật hoặc thiếu cân bằng, bởi vì độ rung có thể làm vỡ đá mài.
Kiểm tra đá mài theo “ring test” như sau. Đảm bảo đá mài sạch và khô. Đặt đá mài theo vị trí thẳng đứng, dùng vật không có kim khí (như cán tuốc-vít bằng gỗ) gõ lên đá mài. Đá mài còn tốt phát âm thanh kim khí. Loại bỏ đá mài có âm thanh đục.- Cầm nắm đá mài một cách cẩn thận. Tránh làm rơi hoặc va chạm mạnh đá mài. Không lăn đá mài dọc theo bờ rìa.
- Khi chạy máy mài, đứng qua một bên. Tránh đứng theo đường thẳng với đá mài kẻo bị thương tích khi đá mài vỡ.
- Tránh để ngón tay tiếp xúc với đá mài, và tránh để giẻ lau hoặc vạt áo quần bị kẹt vào đá mài.
- Không bao giờ dùng kềm để kẹp vật kim loại trong khi mài.
- Không bao giờ mài kim loại màu trên đá mài dành cho kim loại chứa sắt bởi vì làm như thế sẽ bịt kín mặt nhám của đá mài, khiến cho đá mất cân bằng và bắn tung ra các mảnh kim loại.
- Không thình lình tạo lực trên đá mài.
- Không quay đá mài quá tốc độ cho phép.
- Trước khi rời khỏi khu vực mài phải tắt động cơ máy mài.
An toàn với máy mài cầm tay
Những nguyên tắc nêu trên cũng áp dụng. Dưới đây là một số yêu cầu đặc biệt.
- Tuyệt đối không vận hành máy mài cầm tay gần nơi có các chất dễ cháy nổ, vì trong quá trình mài có sự ma sát làm phát ra các tia lửa có thể gây cháy nổ.
- Không sử dụng máy mài cầm tay để thực hiện các công việc khác, rất nguy hiểm.
- Không để dây điện gần thiết bị đang quay, vì dây điện có thể bị cắt hoặc bị quấn vào thiết bị sẽ rất nguy hiểm.
- Cho máy chạy không tải từ 3 đến 5 giây, khi máy chạy đã ổn định mới tiến hành mài; Khi mài phải đưa chi tiết vào từ từ, không ấn mạnh, đưa đều tay, đối với chi tiết lớn không dùng đá nhỏ để mài, không mài ở 2 mặt trụ của đá.
- Khi cắt: đặt máy vuông góc với mặt phẳng cần cắt và kéo máy theo hướng từ ngoài lùi về.
Khi mài: đặt máy nghiêng 30° – 35° so với mặt phẳng cần mài.- Luôn nắm chắc máy, khi mài nên thao tác 2 tay với tay cầm phụ.
- Không được tỳ tay lên thân máy, cầm máy ở tay cầm.
An toàn với máy kích
Khi triển khai máy kích, phải đảm bảo:
- Nền vững chắc, ngang bằng;
- Máy được đặt theo vị trí trọng tâm;
- Đầu máy kích đặt trên mặt phẳng ngang; và
- Tạo áp lực đồng đều.
- Thường xuyên tra mỡ và kiểm tra.
- Ghi công suất của nhà sản xuất trên máy và không được vượt quá công suất này.
- Tất cả máy kích có bộ phận chỉ ra giới hạn không được vượt qua.
Diệp Minh Tâm