Edward VIII (1894-1972) là Vua nước Anh và Vua Bắc Ireland (từ ngày 20/1 đến 11/12 năm 1936), cũng là Hoàng đế của Đế quốc Anh bao gồm nhiều thuộc địa như tiểu lục địa Ấn Độ, Singapore, Malaya, Miến Điện, và nhiều lãnh địa tự trị như Canada, Úc, Tân Tây Lan.

Vua Edward VIII yêu một phụ nữ Mỹ, Bà Wallis Warfield Simpson, đã ly dị hai lần. Thủ tướng Anh, Stanley Baldwin, khuyến cáo Edward với tư cách Hoàng đế của Đế quốc Anh và cũng là người đứng đầu Giáo hội Anh, tìm cách loại bỏ các tin đồn về chuyện riêng tư này. Lý do của việc này là Edward VIII bị Giáo hội Anh và nội các Anh chống đối, cho rằng làm như thế không xứng với tư cách của quân vương đứng đầu Đế quốc Anh đồng thời cũng là người lãnh đạo Anh giáo, và rằng dân Anh cũng không chấp nhận Bà Simpson làm hoàng hậu của họ.

Nhà Vua cho Baldwin hay rằng mình vẫn muốn cưới Bà Simpson cho dù phải thoái vị. Một biện pháp dung hòa được đề xuất là nhà Vua tiến hành lễ cưới kém nghi thức hoàng gia và Bà Simpson sẽ không được phong tước Hoàng hậu, nhưng nội các Anh không chấp nhận biện pháp này.

Ngày 11 tháng 12 năm 1936, Vua Edward VIII thoái vị, nhường cho em trai lên ngôi với vương hiệu George VI, rồi và sau đó đọc diễn văn giã biệt qua sóng phát thanh. Hãng BBC truyền thanh bài diễn văn này đến hầu hết các nước và vùng lãnh thổ trong Liên hiệp Anh. Câu bộc bạch “tôi không thể nào cáng đáng trách nhiệm nặng nề… khi mà tôi không có sự giúp đỡ và hỗ trợ của người phụ nữ tôi yêu” làm lay động lòng người.

Bài diễn văn này được đưa vào Bộ Sưu tập 65 bài diễn văn vĩ đại nhất (Greatest Speech Collection) của trang mạng The History Place.

Diễn văn giã biệt

Cuối cùng, tôi có thể nói đôi lời với quý vị. Tôi không bao giờ muốn giấu giếm điều gì, nhưng từ trước đến giờ vì lý do thuộc hiến pháp tôi không thể nói ra.

Vài tiếng đồng hồ trước, tôi hoàn thành nghĩa vụ cuối cùng với tư cách Vua và Hoàng đế, và bây giờ em trai tôi, Quận công Xứ York, kế vị tôi, thế nên lời nói đầu tiên của tôi phải là bày tỏ lòng trung thành với ông ấy. Tôi bày tỏ điều này với tất cả tấm lòng của mình.

Tất cả quý vị đều biết những lý do bức bách tôi phải thoái vị. Nhưng tôi muốn quý vị hiểu cho là khi đi đến quyết định này, tôi không quên đất nước hoặc đế chế mà tôi, trên cương vị Hoàng tử Xứ Wales[1] và sau đó là Vua, nỗ lực phục vụ trong hai mươi lăm năm.

Nhưng quý vị hãy tin tôi khi tôi nói với quý vị rằng tôi thấy không thể nào cáng đáng trách nhiệm nặng nề và thực hiện những nghĩa vụ trên cương vị là Vua như tôi muốn, khi mà tôi không có sự giúp đỡ và hỗ trợ của người phụ nữ tôi yêu.

Tôi mong quý vị biết rằng quyết định tôi chọn là quyết định của riêng tôi, và của riêng mình tôi mà thôi. Đây là việc tôi phải hoàn toàn tự mình phán xét. Người khác có mối quan tâm gần gũi nhất đã cố thuyết phục tôi đi theo con đường khác.

Tôi đi đến quyết định này, quyết định nghiêm túc nhất của đời tôi, chỉ với ý nghĩ duy nhất là, cuối cùng, đấy sẽ là điều tốt nhất cho mọi người.

Quyết định này trở nên bớt khó khăn đối với tôi khi tôi biết chắc rằng em trai tôi, với sự huấn luyện dài ngày trong các sự vụ công của đất nước này và với những phẩm chất cao quý, sẽ có năng lực thế chỗ tôi ngay lập tức mà không làm gián đoạn hoặc tổn hại đến cuộc sống và sự phát triển của đế chế. Và ông ấy có một ơn phước vô song, được nhiều người trong quý vị mến thích, mà tôi không được ban cho – đấy là một mái nhà hạnh phúc với vợ và các con.

Trong những ngày khó khăn này, tôi được hoàng thái hậu mẹ tôi và gia đình tôi an ủi. Các bộ trưởng trong triều đình, và đặc biệt ông Thủ tướng Baldwin, luôn đối xử với tôi bằng tấm lòng quan tâm trọn vẹn. Không bao giờ có sự bất đồng nào về mặt hiến pháp giữa tôi và họ, hoặc giữa tôi và Nghị viện. Được cha tôi nuôi dưỡng trong truyền thống đúng theo hiến pháp, tôi không bao giờ để cho bất kỳ vấn đề nào như thế nảy sinh.

Kể từ khi là Hoàng tử Xứ Wales, và sau đấy khi lên ngôi, tôi được tất cả các tầng lớp đối xử với lòng tử tế cao độ ở bất kỳ nơi nào tôi sống hoặc đi qua xuyên suốt đế quốc. Tôi lấy làm cảm kích về điều này.

Bây giờ, tôi đã từ bỏ tất cả sự vụ công và đặt gánh nặng xuống. Có thể phải một thời gian lâu tôi mới trở về quê nhà, nhưng với sự quan tâm sâu sắc tôi sẽ luôn theo dõi vận mệnh của nòi giống và đế quốc Anh, và bất cứ lúc nào trong tương lai nếu tôi có thể phục vụ hoàng thượng với cương vị riêng tư, thì tôi sẽ không lơ là.

Và bây giờ, chúng ta có một vị Vua mới. Với tất cả tấm lòng, tôi chúc ông ấy và quý vị, thần dân của ông ấy, được hạnh phúc và thịnh vượng.

Xin Ơn Trên phù hộ tất cả quý vị! Xin Chúa ban phước cho Hoàng thượng!

Sau khi thoái vị, vị cựu vương nhận tước hiệu Quận công Windsor, vào tháng 5 1937 cưới người ông yêu, Wallis Warfield Simpson. Ông cũng mang quân hàm Trung tướng trong Lực lượng Viễn chinh Anh tại Pháp, làm Toàn quyền Bahamas (1940-1945), rồi tiếp tục sống lưu vong ở Pháp cho đến khi qua đời.

Diệp Minh Tâm dịch từ bản ghi âm: http://www.bacik.ie/speeches/214%20-%20King%20Edward%20VIII%20-%20Abdication%20Address.mp3

Chú thích

[1] Hoàng tử Xứ Wales: tước vị của Hoàng Thái tử, đứng hạng thứ nhất trong thứ tự nối ngôi.