William Jefferson Clinton (1946- ) là tổng thống thứ 42 của Hoa Kỳ trong giai đoạn 1993-2001, trước đó là Thống đốc Bang Arkansas. Ông thành lập Quỹ William J. Clinton nhằm hỗ trợ những dự án quốc tế trong các lĩnh vực ngăn chặn bệnh AIDS và sự nóng lên toàn cầu.

Sau khi hoàn tất hai nhiệm kỳ tổng thống, ông nhận được tỷ lệ chấp nhận cao nhất trong số các tổng thống Mỹ kể từ Thế chiến II, và ông luôn được đánh giá cao trong các cuộc thăm dò ý kiến công chúng Mỹ. Tạp chí Foreign Policy bình chọn Bill Clinton và vợ, Hillary Clinton, cùng đứng hạng 3 trong số 100 “Khối óc Toàn cầu” năm 2012.

Lúc 9 giờ 02 ngày 19 tháng 4 năm 1995, khoảng 2.500 kg thuốc nổ chất trong một chiếc xe bán tải làm sụp đổ tòa nhà mang tên Alfred P. Murrah ở Thành phố Oklahoma, sát hại 168 người trong số đó có 19 trẻ em, và làm hơn 680 người bị thương. Tòa nhà này là nơi làm việc của khoảng 550 nhân viên của các cơ quan có liên hệ đến bảo hiểm xã hội, rượu, thuốc lá và vũ khí, bài trừ ma túy, tuyển quân, và cũng có một nhà giữ trẻ.

Ngày 19 tháng 4 năm 1995, bốn ngày sau vụ nổ, Tổng thống Bill Clinton cùng bà vợ Hillary tham dự lễ tưởng niệm ở Thành phố Oklahoma và đọc bài diễn văn này. Qua giọng nói trầm buồn và sự hùng biện có chừng mực, Clinton được xem như đã thành công trong sự nâng đỡ tinh thần gia đình các nạn nhân. Clinton còn khéo léo viện dẫn lời của vợ chồng Thống đốc Bang Oklahoma, lời của một nạn nhân trong một vụ khủng bố khác, và lời của một trẻ nhỏ đề cập đến vụ nổ ở Thành phố Oklahoma, qua đó ông liên kết tinh thần người dân Mỹ với nhau.

Bài diễn văn này được đánh giá như sau:
*  Một trong 100 bài diễn văn chính trị quan trọng nhất của nước Mỹ trong Thế kỷ 20 (trang mạng AmericanRhetoric).
*  Một trong 25 bài diễn văn chính trị hàng đầu mọi thời đại (báo The Telegraph, Anh quốc).

Diễn văn Tưởng niệm vụ nổ bom Oklahoma

Cảm ơn quý vị rất nhiều.

Thưa Thống đốc Keating và Bà Keating, thưa Mục sư Graham,

Thưa các gia đình của những người đã khuất và bị thương, và thưa nhân dân Thành phố Oklahoma, những người đã gánh chịu quá nhiều,

Thưa nhân dân của bang tuyệt vời này, thưa tất cả quý quan khách ở đây như là quốc dân Mỹ của chúng ta,

Tôi lấy làm vinh dự có mặt ở đây để thay mặt cho nhân dân Mỹ. Nhưng tôi cần nói với quý vị rằng Hillary và tôi cũng đến đây với tư cách như là bậc cha mẹ, như là người vợ và người chồng, như là hàng xóm của quý vị trong những năm đẹp đẽ nhất trong cuộc đời quý vị.

Ngày hôm nay, đất nước chúng ta ở kề bên quý vị trong nỗi đau buồn. Chúng tôi cùng chịu tang với quý vị. Chúng tôi chia sẻ hy vọng của quý vị là một số người có thể còn sống sót. Chúng tôi cảm ơn tất cả những người đã làm việc một cách dũng cảm để cứu sống sinh mạng và để xử lý tội ác này – những người của Bang Oklahoma ở đây và những người ở khắp đất nước vĩ đại này, và nhiều người đã rời bỏ sinh hoạt trong cuộc sống của họ để đến đây mà làm việc sát cánh cùng quý vị. Chúng tôi cam kết sẽ làm hết sức mình nhằm giúp quý vị chữa lành người bị thương, nhằm xây dựng lại thành phố này, và nhằm đem những kẻ đã làm chuyện tàn ác này ra trước công lý.

Tội ác kinh khủng này lấy đi nhiều sinh mạng của gia đình Mỹ chúng ta, của trẻ em vô tội trong tòa nhà ấy chỉ bởi vì cha mẹ các em đang cố tỏ ra là bậc cha mẹ tốt đồng thời là những người làm công ăn lương tốt; của những công dân trong tòa nhà làm các công việc hằng ngày của họ; và của nhiều người ở đó đã phục vụ những người còn lại trong chúng ta – những người làm việc để trợ giúp người cao tuổi và người tàn tật, những người làm việc để hỗ trợ nông dân của chúng ta và cựu chiến binh của chúng ta, những người làm việc để thực thi pháp luật và để bảo vệ chúng ta. Chúng ta hãy nói rõ rằng họ đã phục vụ tốt chúng ta, và chúng ta lấy làm cảm kích. [vỗ tay]

Nhưng đối với nhiều người trong số quý vị, họ cũng là hàng xóm và bạn bè. Quý vị gặp gỡ họ ở nhà thờ hay các buổi họp phụ huynh học sinh, ở các câu lạc bộ dân sự, ở công viên thể thao. Quý vị quen biết họ theo những cách thức mà tất cả những người còn lại của Mỹ không thể biết. Đối với tất cả thành viên của các gia đình hiện diện ở đây gánh chịu mất mát, cho dù chúng tôi chia sẻ nỗi buồn, nỗi đau của quý vị thì không tưởng tượng được, và chúng tôi biết thế. Chúng tôi không thể xóa bỏ nỗi đau. Đấy là việc của Thượng Đế.

Ngôn từ của chúng tôi có vẻ như nhỏ bé so với sự mất mát mà quý vị gánh chịu. Nhưng tôi tìm được một ít ngôn từ mà hôm nay tôi muốn chia sẻ. Tôi nhận được nhiều bức thư trong những ngày kinh hoàng này. Một bức thư nổi bật vì nó đến từ một quả phụ trẻ và là mẹ của ba con có chồng bị sát hại cùng với trên 200 người Mỹ khác khi Pan Am 103[1] bị bắn hạ. Đây là ngôn từ của phụ nữ ấy mà hôm nay tôi muốn kể với quý vị:

“Cơn giận dữ của các bạn là đúng lý, nhưng các bạn không nên để cho nó làm tiêu hao các bạn. Không nên để cho nỗi đau biến thành thù hận, mà thay vào đó biến thành việc kiếm tìm công lý. Sự mất mát mà các bạn cảm nhận không được làm tê liệt cuộc sống của các bạn. Thay vào đó, các bạn nên vinh danh những người thân thương của mình bằng cách tiếp tục làm những việc mà họ làm dang dở, vì thế đảm bảo họ đã không chết một cách vô ích.”

Quả là ngôn từ thông tuệ đối với người cũng thấu hiểu.

Quý vị mất mát quá nhiều, nhưng quý vị không mất tất cả. Và chắc chắn là quý vị không mất nước Mỹ, bởi vì chúng tôi sát cánh bên quý vị cho đến khi nào mà quý vị còn cần đến chúng tôi. [vỗ tay]

Nếu chúng ta có khi nào cần chứng cứ cho việc đó, tôi chỉ có thể nhắc lại lời của Thống đốc và Bà Keating: “Nếu có ai nghĩ người Mỹ đa phần bần tiện và ích kỷ, họ phải đến Oklahoma. [vỗ tay & huýt sáo] Nếu có ai nghĩ người Mỹ đánh mất khả năng thương yêu, chăm sóc và tỏ ra dũng cảm, họ phải đến Oklahoma.” [vỗ tay & huýt sáo]

Đối với tất cả quốc dân Mỹ của tôi bên ngoài sảnh này, tôi muốn nói rằng có một việc chúng ta còn nợ những người đã hy sinh, đó là nghĩa vụ trục xuất ra khỏi con người chúng ta những thế lực đen tối đã gây nên tội ác này. [vỗ tay] Đó là những thế lực đe dọa sự an bình chung của chúng ta, tự do của chúng ta, lối sống của chúng ta. Chúng ta cần dạy cho con trẻ biết rằng Thượng Đế của an ủi cũng là Thượng Đế của chính trực: kẻ gieo gió sẽ gặt bão.[2] Công lý sẽ thắng. [vỗ tay]

Hãy để con cái của chúng ta hiểu rằng chúng ta sẽ đương đầu với những thế lực của sợ hãi. Khi có ai nói đến thù hận, hãy đứng lên mà hóa giải thù hận. Khi có ai nói đến bạo lực, hãy đứng lên mà hóa giải bạo lực. Đối mặt với cái chết, chúng ta hãy vinh danh cuộc sống. Như Thánh Phao Lô đã răn dạy chúng ta: “Đừng để cho cái ác khuất phục, mà khuất phục cái ác bằng cái thiện.” [vỗ tay]

Ngày hôm qua, Hillary và tôi được đặc ân nói chuyện với một số con trẻ của nhân viên liên bang – con trẻ giống như những trẻ đã mất ở đây. Chúng tôi sẽ không bao giờ quên được lời của một bé gái. Bé nói: “Tất cả chúng ta nên trồng một cái cây để tưởng nhớ các trẻ em.” Thế là sáng nay trước khi chúng tôi bước lên máy bay để đến đây, ở Tòa Bạch ốc, chúng tôi trồng một cái cây nhằm vinh danh các trẻ em ở Oklahoma. [vỗ tay]. Đó là một cây sơn thù du[3] nở hoa tuyệt vời vào mùa xuân, có rễ ăn sâu bền chặt. Cây này thể hiện bài học trong Thánh thi: cuộc sống của một người tốt giống như một cây có tán lá xanh tươi.

Hỡi quốc dân Mỹ, cây cần thời gian để lớn, và vết thương cần thời gian để lành. Nhưng chúng ta phải bắt đầu. Những người đã ra đi hiện giờ đang về với Chúa. Một ngày nào đó chúng ta sẽ gặp lại họ. Nhưng trước khi đến ngày đó, di sản của họ phải là cuộc đời của chúng ta.

Cảm ơn tất cả quý vị, và xin Ơn Trên phù hộ quý vị. [vỗ tay]

Diệp Minh Tâm dịch từ bản ghi hình: http://www.youtube.com/watch?v=5DgXx_evi6Q

Chú thích

[1] Pan Am 103 là số hiệu chuyến bay của một máy bay Boeing 747–121 của hãng Pan Am trên đường bay từ London đến New York ngày 21 tháng 12 năm 1988. Máy bay bị bắn hạ, làm tất cả 243 hành khách và 16 người của phi hành đoàn tử vong. Mảnh vụn của máy bay rơi xuống Lockerbie, Scotland, khiến cho 11 người trên mặt đất tử vong.

[2] Nguyên nghĩa trong Kinh Thánh: “Kẻ gây xáo trộn trong ngôi nhà của họ sẽ thừa hưởng gió, và kẻ ngu dốt sẽ làm tôi tớ cho người khôn ngoan trong tâm hồn.”

[3] Sơn thù du, Anh ngữ: dogwood.